Onze website maakt gebruik van cookies om uw ervaring te verbeteren en om ons inzicht te geven in hoe de website wordt gebruikt. Door de website verder te gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies zoals beschreven in ons ​Cookiebeleid.

Stadhuis, Antwerpen (B).

Werelderfgoed wordt ‘Huis van de Stad’.

Het stadhuis wordt een echt ‘huis van de stad’. De benedenverdieping en het Schoon Verdiep worden daarom (deels) opengesteld voor het publiek en alle schepenen en hun kabinetten komen weer onder één dak.

Daarnaast was een grondige restauratie van gevels en interieurs noodzakelijk, en moest het gebouw naar comfort en energieprestaties klaar gemaakt worden voor de toekomst (BREEAM ‘Very Good’). Deze doelstellingen luiden de tweede grote transitie van het historische stadhuis in. Enkel vergelijkbaar met de zeer omvangrijke transitie in de 19de eeuw waarin veranderingen werden aangebracht tot diep in de ruimtelijke beleving van het gebouw. Het is belangrijk de vragen en antwoorden van vandaag te situeren in de cadans van verandering die het gebouw in het verleden reeds onderging.

Ondanks de reikwijdte van de transitie in de 19de eeuw behield deze het stadhuis in een staat van ‘gelaagde samenhang’. Er zijn verschuivingen opgetreden, verbindingen werden herzien, accenten werden anders gelegd. Voortbouwend op de geleding en de maatverhoudingen die in origine in de Florisstijl voor het stadhuis werden bepaald, werd een meer contemporaine neo-Vlaamse renaissance beleving gecreëerd. De oorspronkelijke structuur bleef echter leesbaar - ze werd letterlijk ‘voortgezet’ - en geldt tot op de dag van vandaag als het canon van het gebouw. Om deze gelaagde samenhang in de voorliggende tweede grote transitie van het stadhuis te behouden en te versterken, is een aanpak nodig die vertrekt vanuit de essentie van het bestaande. Een architectuur die ontstaat uit de overtuiging dat het gebouw zélf zal aangeven wat het nodig heeft, en dat antwoorden op nieuwe vragen eigenlijk reeds in de historische structuur - de code van het gebouw - bescholen liggen.

De gevels en interieurs werden gerestaureerd met aandacht en respect voor de sporen van de tijd. Het gebouw onderging geen verjongingskuur, maar werd in waardigheid hersteld. We herstelden de ruimtestructuur van de beneden- verdieping zodat deze opnieuw een heldere ruimte wordt. Alle poorten kunnen weer open en de hoofd-toegang ligt opnieuw op de Grote Markt.

De tweede verdieping, die veel mensen nu niet kennen, maakten we even belangrijk als het Schoon Verdiep. Dat is nodig want hier werken straks ook schepenen en hun kabinetten. We ontwierpen 2 centraal gelegen, dubbelhoge ruimten – de vestibules– waarlangs veel daglicht binnenvalt en je een uitzicht op de wolkenhemel en op de prachtige historische campaniletoren zal hebben. De vestibules verlengen de ruimtelijke geleding van de onderliggende verdiepingen tot op het niveau van het nieuwe “Verlicht Verdiep”.

Lees 
meer
minder
Details
Openen
Sluiten
Opdrachtgever
AG Vespa
Locatie
Antwerpen, (B).
Jaar
2015
 – 
2022
 – 
...
Oppervlak
11.000 m²
Status
Eerste laureaat Open Oproep, opgeleverd.
Team
Bart Biermans
Hans Caarls
Nicolas Lebeer
Teresa Quartilho
Rachel Vander Auwera
René van Poppel
Alix Vervecken
Fotografie

Stijn Bollaert, Jeroen Verrecht, David Jacobs, Wouter De Ceuster, Tijs Vervecken

Visualisatie
RSSA-0
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
1
5
No items found.
0:00
3:42
8
10
0:00
3:42
Kopergravure Willem Silvius, 1565. FelixArchief, © stadsarchief Antwerpen
RSSA-01
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
7
11
No items found.
0:00
3:42
In de 19e eeuw gebeurden er verschillende grote ingrepen. Met name in het interieur, maar ook aan de gevel. © Felix Archief
In de 19e eeuw gebeurden er verschillende grote ingrepen. Met name in het interieur, maar ook aan de gevel. © Felix Archief
2
5

Het Stadhuis werd in de 16e eeuw gebouwd, en is sindsdien het politieke centrum van de Stad Antwerpen.

In de 19e eeuw vond een grootschalige transitie plaats. Voortbouwend op de geleding en de maatverhoudingen die in origine in de Florisstijl voor het stadhuis werden bepaald, werd een meer contemporaine neo-Vlaamse renaissance beleving gecreëerd.

0:00
3:42
RSSA-1
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
2
7
No items found.
0:00
3:42
De interne opeenvolging van publieke interieurs wordt vervolledigd tot op de 2de verdieping. Ritme en proportie uit de 19de eeuw zijn daarbij maatgevend voor de nieuwe ingrepen.
De interne opeenvolging van publieke interieurs wordt vervolledigd tot op de 2de verdieping. Ritme en proportie uit de 19de eeuw zijn daarbij maatgevend voor de nieuwe ingrepen.
9
10
0:00
3:42
Tony Cragg, 'Large Window', 1982 | Voor ons werd dit beeld een metafoor voor samenhang in transitie.
RSSA-2
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
4
6
No items found.
0:00
3:42
7
10

Om deze 'gelaagde samenhang' in de voorliggende tweede grote transitie van het stadhuis te behouden en te versterken, is een aanpak nodig die vertrekt vanuit de essentie van het bestaande.

Een architectuur die ontstaat uit de overtuiging dat het gebouw zélf zal aangeven wat het nodig heeft, en dat antwoorden op nieuwe vragen eigenlijk reeds in de historische structuur - de code van het gebouw - bescholen liggen.

0:00
3:42
RSSA-3
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
8
10
No items found.
0:00
3:42
2
5
0:00
3:42
De historische hoofdentree wordt in ere hersteld. Met een verwijzing naar de (neo-)renaissance wordt deze ingericht als een robuuste overgang tussen gebouw en stad.
RSSA-6
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
4
6
No items found.
0:00
3:42
Beeld van de oorspronkelijke binnenkoer; een buitenruimte in het gebouw. In de 19de eeuw werd deze dicht gezet, met de ceremoniële trap naar het Schoon Verdiep. | Henri Francois Schaefels, 1873
Beeld van de oorspronkelijke binnenkoer; een buitenruimte in het gebouw. In de 19de eeuw werd deze dicht gezet, met de ceremoniële trap naar het Schoon Verdiep. | Henri Francois Schaefels, 1873
8
11
0:00
3:42
De binnenkoer wordt terug één doorlopende, centraal gelegen circulatieruimte. Vondsten, zoals 16de eeuwse natuurstenen deuromlijstingen, blijven zichtbaar achter een dunne kalei-laag.
RSSA-4
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
5
9
No items found.
0:00
3:42
Door ontpitting ontstaat een doorwaadbaar gelijkvloers, met respect voor de oorspronkelijke structuur. De materialen en detaillering zijn terughoudend en robuust, in lijn met het oorspronkelijke utilitaire karakter van deze ruimten.
Door ontpitting ontstaat een doorwaadbaar gelijkvloers, met respect voor de oorspronkelijke structuur. De materialen en detaillering zijn terughoudend en robuust, in lijn met het oorspronkelijke utilitaire karakter van deze ruimten.
1
3
0:00
3:42
Voor de renovatie kende het gebouw veel bijkomende opdelingen, waardoor de oorspronkelijke helderheid van het plan vertroebeld was geraakt.
RSSA-7
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
3
6
No items found.
0:00
3:42
8
10

De historische ruimtestructuur van het gelijkvloers wordt hersteld.

Nieuwe, secundaire verbindingen zorgen voor een flexibiliteit in gebruik, maar verstoren de lezing van de historische structuur niet.

0:00
3:42
RSSA-5
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
2
6
plan gelijkvloers | sloop
plan gelijkvloers | renovatie
No items found.
0:00
3:42
9
11
0:00
3:42
Beeld van het gelijkvloers tijdens de werffase.
RSSA-8
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
3
6
No items found.
0:00
3:42
In de 19de eeuw werd de centraal gelegen binnenkoer omgebouwd naar weelderig vormgegeven publieke interieurs. Het atrium met de ceremoniële trap en de noordelijke en zuidelijke vestibule vormen daarbij een drie-éénheid die zeer bepalend is voor de ruimtelijke beleving van het stadhuis.
In de 19de eeuw werd de centraal gelegen binnenkoer omgebouwd naar weelderig vormgegeven publieke interieurs. Het atrium met de ceremoniële trap en de noordelijke en zuidelijke vestibule vormen daarbij een drie-éénheid die zeer bepalend is voor de ruimtelijke beleving van het stadhuis.
8
11
0:00
3:42
De indeling van de raadzaal is herschikt, waardoor de werking ervan opnieuw in lijn ligt met een hedendaagse visie op de raadszitting.
RSSA-23
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
7
11
No items found.
0:00
3:42
Historische ruimten op het Schoon Verdiep, zoals het salon van de burgemeester en de raadzaal, werden nauwgezet gerestaureerd en voorzien van (verborgen) technieken in functie van een hoger comfort en een lager energieverbruik.
Historische ruimten op het Schoon Verdiep, zoals het salon van de burgemeester en de raadzaal, werden nauwgezet gerestaureerd en voorzien van (verborgen) technieken in functie van een hoger comfort en een lager energieverbruik.
2
5
0:00
3:42
RSSA-9
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
1
4
No items found.
0:00
3:42
6
8
0:00
3:42
Voor het stadhuis werden nieuwe tapijten ontworpen, specifiek voor de verschillende ruimtes. Het ontwerp is van de hand van Studio Lommer & Jente Hendrickx.
RSSA-10
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
7
11
plan schoon verdiep | sloop
plan schoon verdiep | renovatie
No items found.
0:00
3:42
2
4
0:00
3:42
Beeld van het schoon verdiiep tijdens de werffase.
RSSA-11
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
3
6
No items found.
0:00
3:42
Op de 1ste verdieping, waar zich kabinetten bevinden, zijn de historische interieurs eerder sober van aard, maar speelt het daglicht een meer uitgesproken rol. Dit wordt versterkt door een herstel van de oorspronkelijke ruimtestructuur.
Op de 1ste verdieping, waar zich kabinetten bevinden, zijn de historische interieurs eerder sober van aard, maar speelt het daglicht een meer uitgesproken rol. Dit wordt versterkt door een herstel van de oorspronkelijke ruimtestructuur.
8
11
0:00
3:42
Waar historisch materiaal ontbrak, voegden we nieuwe bouwelementen toe. Dit betreft onder meer achterzetramen, radiatoromkastingen, plinten en binnendeuren. Deze nieuwe elementen zijn qua maatvoering en geleding schatplichtig aan de historische tegenhangers.
RSSA-21
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
6
9
No items found.
0:00
3:42
De nieuwe deuren van de eerste verdieping gaan op een subtiele manier de dialoog aan met de historische deuren.
De nieuwe deuren van de eerste verdieping gaan op een subtiele manier de dialoog aan met de historische deuren.
0:00
3:42
RSSA-12
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
6
10
plan eerste verdieping | sloop
plan eerste verdieping | renovatie
No items found.
0:00
3:42
2
4
0:00
3:42
Beeld van de eerste verdieping tijdens de werffase.
RSSA-13
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
7
11
No items found.
0:00
3:42
Op de 2de verdieping ontwierpen we twee nieuwe vestibules, precies boven de historische 19de eeuwse vestibules, waarmee ze de porporties en ritmering delen. Ze vormen een 3-eenheid met de centraal gelegen koer, die hier nog in oorspronkelijke staat bewaard is.
Op de 2de verdieping ontwierpen we twee nieuwe vestibules, precies boven de historische 19de eeuwse vestibules, waarmee ze de porporties en ritmering delen. Ze vormen een 3-eenheid met de centraal gelegen koer, die hier nog in oorspronkelijke staat bewaard is.
1
5
0:00
3:42
Een nieuwe trap ligt in het verlengde van de onderliggende, historische trap. De zenitale daglichtinval is een aankondiging van het nieuwe publieke statuut van de 2de verdieping en de daar gelegen kabinetten.
RSSA-14
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
4
9
No items found.
0:00
3:42
Door het openbreken van de dakstructuur en de realisatie van de nieuwe vestibules, ontstaat een interieur dat gekenmerkt wordt door uitzicht en daglicht. We dopen dit niveau het “Verlicht Verdiep".
Door het openbreken van de dakstructuur en de realisatie van de nieuwe vestibules, ontstaat een interieur dat gekenmerkt wordt door uitzicht en daglicht. We dopen dit niveau het “Verlicht Verdiep".
0:00
3:42
RSSA-15
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
1
4
No items found.
0:00
3:42
Vanuit de liften en de trap betreedt men de verdiepingen steeds via herkenbare voorruimte. Deze ruimte reageert in de vormgeving steeds subtiel op het karakter van die verdieping.
Vanuit de liften en de trap betreedt men de verdiepingen steeds via herkenbare voorruimte. Deze ruimte reageert in de vormgeving steeds subtiel op het karakter van die verdieping.
6
10
0:00
3:42
RSSA-16
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
9
12

De kabinetten op het Verlicht Verdiep kennen een terughoudende materialisering. Alle aandacht gaat naar daglicht en de blik op de omgeving.

Subtiele verschillen tussen primair een secundaire deuropeningen liggen in lijn met de hiërarchie die we hierrond ook aantreffen in de lager gelegen historische interieurs. Het bestaande gebouw reikt ons aan wat het nodig heeft.

No items found.
0:00
3:42
2
7
0:00
3:42
RSSA-17
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
1
5
plan verlicht verdiep | sloop
plan verlicht verdiep | renovatie
No items found.
0:00
3:42
8
10
0:00
3:42
Beeld van het verlicht verdiep tijdens de werffase.
RSSA-18
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
3
6
No items found.
0:00
3:42
De ruimte onder de campanile werd ingericht als personeelsrefter en bibliotheek.
De ruimte onder de campanile werd ingericht als personeelsrefter en bibliotheek.
9
12
0:00
3:42
Boven de historische koepel boven het atrium bevindt zich een permanente kunstintegratie naar een ontwerp van Germaine Kruip. De spiegelende sculptuur weerkaatst de hemel tot diep in het interieur en versterkt de gewaarwording van het voorbijglijden van de tijd.
RSSA-20
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
7
10
No items found.
0:00
3:42
2
5
0:00
3:42
Samen met Sven Beirnaert ontwierpen wij een tentoonstelling over de renovatie, die een plaats kreeg op het gelijkvloers van het Stadhuis. De demontabele structuur kan in de toekomst hergebruikt worden voor nieuwe tentoonstellingen.
RSSA-22
Dempen
Dempen
Bekijk
Luister
This is some text inside of a div block.
4
9
No items found.
0:00
3:42
Over het project werd een boek uitgebracht: 'Van Schoon Verdiep Tot Verlicht Verdiep'. Hierin worden de totstandkoming en het eindresultaat uitvoering getoond, waarbij een inkijk wordt gegeven in de toewijding van alle ontwerp- en bouwpartners. | Public Space, 2022
Over het project werd een boek uitgebracht: 'Van Schoon Verdiep Tot Verlicht Verdiep'. Hierin worden de totstandkoming en het eindresultaat uitvoering getoond, waarbij een inkijk wordt gegeven in de toewijding van alle ontwerp- en bouwpartners. | Public Space, 2022
0:00
3:42